Nowoczesne podejście do terapii skolioz – holistycznie, świadomie, skutecznie.

Skolioza to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, które dotyczy ok. 3% populacji, a jej występowanie rośnie zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Na szczęście nowoczesna fizjoterapia oferuje szereg metod, które skutecznie wspierają leczenie. Dzięki nim terapia jest spersonalizowana, angażująca i w pełni bezpieczna.

SOSORT (International Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment) podkreśla, że skuteczne leczenie skolioz powinno opierać się na ćwiczeniach specyficznych dla skoliozy (PSSE). Wytyczne (2016) klasyfikują te ćwiczenia jako pierwszą linię postępowania.

Do Specyficznych Metod Fizjoterapii Skolioz zaliczamy następujące metody:

• FITS (Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz)
• SEAS (Special Education and Assessment of Scoliosis)
• BSPTS (Barcelona Scoliosis Physical Therapy School)
• Metoda Lyońska
• Side Shift
• Metoda Dobosiewicz

Kiedyś skolioza traktowana była tylko i wyłącznie jako boczne skrzywienie kręgosłupa. Na przestrzeni lat i rozwoju wiemy, że charakter zmian jest trójpłaszczyznowy. W płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do zaburzenia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa: kifozy piersiowej i/lub lordozy lędźwiowej, w płaszczyźnie czołowej następuje boczne skrzywienie kręgosłupa, a w płaszczyźnie poprzecznej powstaje rotacja osiowa kręgów.

Nowoczesne podejście kładzie duży nacisk na świadomość pacjenta i jego zaangażowanie. U dzieci ważna jest rola rodziców – motywacja, organizacja środowiska domowego i wsparcie w regularności ćwiczeń . U dorosłych z kolei – odpowiednio dobrana terapia może zmniejszyć ból i poprawić jakość życia, choć „proste wyprostowanie” nie jest możliwe – chodzi o stabilizację i komfort .

Jakie są czynniki ryzyka progresji skoliozy u dzieci? Kiedy skolioza może dostać „rozpędu” i powiększyć się?

• w okresie gwałtownego wzrostu (5-8 rż, 11-14 rż)
• gdy test dojrzałości kostnej Rissera jest na poziomie 0-2
• w czasie przed wystąpieniem pierwszej miesiączki
• gdy skrzywienie jest większe niż 30 stopni
• obciążający wywiad rodzinny
• zespoły towarzyszące
• płeć żeńska (dziewczynki są aż 7-krotnie bardziej narażone na progresje) 

Celem stosowania specyficznej fizjoterapii jest przede wszystkim zatrzymanie progresji skrzywienia w okresie dojrzewania, zapobiegnięcie dysfunkcji układu oddechowego oraz zniwelowanie dolegliwości bólowych.  Celem drugorzędnym, ale też ważnym z perspektywy pacjenta, jest poprawa wyglądu poprzez korekcję postawy.

Nie da się skonstruować jednego dobrego zestawu ćwiczeń dla wszystkich dzieci, u których wystąpiła skolioza. Jest to niemożliwe ze względu na charakter skoliozy, ilość łuków i ich kierunek, stopień skostnienia (w teście Rissera) oraz dodatkowe obciążenia. Każda skolioza powinna być przeanalizowana indywidualnie i pod nią powinien zostać dobrany zestaw ćwiczeń.

Wielkość skrzywienia wyznacza się na postawie zdjęcia RTG (z widocznymi talerzami kości biodrowej). Wylicza się kąt Cobba oraz określa się stopień skostnienia talerzy kości biodrowej. Wtedy my, fizjoterapeuci, wiemy jak pokierować pacjenta by była możliwa redukcja skrzywienia.

Kiedyś ćwiczenia dedykowane skoliozom obejmowały tylko i wyłącznie ćwiczenia angażujące tkanki w obrębie kręgosłupa. Teraz kładzie się duży nacisk na równowagę mięśniową, naukę aktywizacji mięśni głębokich oraz ogólną sprawność.

Pacjenci, którzy zostali poinstruowani jak ćwiczyć w domu, powinni wykonywać specyficzne ćwiczenia 6x w tygodniu po min. 45 minut. W tej jednostce ogromnie ważnym elementem jest REGULARNOŚĆ. Odpowiedzialność za zniwelowanie skoliozy nie leży tylko po stronie fizjoterapeuty i lekarza prowadzącego, ale przede wszystkim po stornie dziecka i rodzica.  

Jeśli zauważasz u siebie lub bliskich cechy skoliozy – nie zwlekaj! Rozpocznij od konsultacji z ortopedą lub doświadczonym fizjoterapeutą. Im wcześniej podejmiemy terapię, tym większa szansa na sukces – a przy zastosowaniu najnowszych metod, efekty mogą Cię pozytywnie zaskoczyć.